ถ้ำผานางคอย เป็นถ้ำที่มีอยู่ก่อนมานานแล้วแต่ไม่มีใครทราบประวัติความเป็นมาและไม่ได้มีการบูรณะ ต่อมาเมื่อปีพ.ศ. 2550 นายชลอ ธรมศิริ (อดีตนายอำเภอร้องกวาง) ได้บูรณะให้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจและได้ร่วมกับสำนักวิปัสสนา วัดศรีบุญเรือง จังหวัดแพร่ ค้นคว้าประวัติความเป็นมาและได้ริเริ่มจัดงานประจำปีขึ้นในปีนั้น เพื่อเปิดโอกาสให้ประชาชนได้เข้าชมความงามของถ้ำโดยกำหนดเอาวันที่ 13-20 เมษายน ของทุกปีสืบมาจนปัจจุบัน